Skip to main content

ANALIZA POLSKIEJ POLITYKI EUROPEJSKIEJ W LATACH 2004 - 2014. ZAŁOŻENIA, AKTORZY, WYZWANIA I OCENY


18 maja 2018 roku w Collegium Politicum na Uniwersytecie Warszawskim odbyło się seminarium eksperckie w formie okrągłego stołu pt.: „Analiza polskiej polityki europejskiej w latach 2004 - 2014. Założenia, aktorzy, wyzwania i oceny”, którego partnerem był Międzynarodowy Instytut Społeczeństwa Obywatelskiego.

Spotkanie było poświęcone prezentacji wyników badań zespołu projektowego pod kierunkiem prof. Zbigniewa Czachóra, w którego skład weszli: dr Renata Mieńkowska-Norkiene, dr Adam Jaskulski, dr hab. Jarosław Jańczak oraz dr hab. Piotra Tośka. Moderatorką dyskusji była prof. Agnieszka Rothert.

W panelu wzięło udział ponad trzydziestu badaczy integracji europejskiej, przedstawicieli organizacji pozarządowych, dziennikarzy. Dyskusja okrągłostołowa rozpoczęła się od przedstawienia wniosków z badań oraz próby odpowiedzi na pytania: 

  • Czy polska polityka europejska była aktywna czy reaktywna? 
  • Co się nam udało osiągnąć w UE? 
  • Jakie błędy popełniliśmy w polskiej polityce europejskiej? 
  • Jakie krótko- i długotrwałe sojusze udało nam się zbudować w Europie i w oparciu o jakie kwestie? 
  • Czy ostatnie lata stanowiły istotną zmianę polskiej polityki europejskiej i w jakim obszarze zmianę tę szczególnie widać? 
  • Co dalej z polską polityką europejską? 

Rezultaty badań zostały zawarte, m. in. w takich stwierdzeniach, jak: 

  • polska polityka europejska jest raczej reaktywna, jednak jest postrzegana jako efektywna (np. przez kraje wyszehradzkie, przez przedstawicieli polskiej administracji publicznej, przez duże państwa UE - przy czym te ostatnie kładą nacisk głównie na pragmatyczny wymiar tej polityki, w szczególności Wielka Brytania);
  • polska polityka europejska była realizowana bez strategii i wizji, co jednak czasami pomagało w elastycznym reagowaniu na wyzwania członkostwa, np. w okresie kryzysu 2008-2012;
  • polska polityka europejska przyniosła takie sukcesy, jak proporcjonalnie największe wsparcie dla Polski w ramach wieloletnich ram finansowych UE 2007-2013 i 2014-2020, udział Polski w polityce wschodniej UE, modernizacja kraju z wykorzystaniem wsparcia UE, umiejętne tworzenie koalicji ad hoc wokół istotnych dla Polski spraw;
  • wśród porażek polskiej polityki europejskiej znajdują się takie kwestie, jak polityka energetyczna, brak bezpośredniego udziału w rozwiązywaniu kwestii ukraińskiej. 

Pytań było tak dużo, że seminarium trwało o godzinę dłużej, niż to było planowane. Pytania zadali: 

  • prof. Paweł Borkowski (o subregionalizację w UE i strategię wielu prędkości w UE);
  • prof. Krzysztof Tomaszewski (o metodologię badań i wiarygodności odpowiedzi przedstawicieli polskiej administracji rządowej na pytania o efektywność realizacji polityki w pewnym sensie przez nich samych);
  • prof. Kazimierz Łastawski (o „naśladowczość”, a nie tylko reaktywność polskiej polityki europejskiej w badanym okresie i to, jak wygląda ona dzisiaj);
  • prof. Wojciech Gagatek o różne źródła wpływów na polską politykę europejską (m. in. lobbing, spuściznę negocjacji akcesyjnych);
  •  dr Michał Dulak (o adaptatywność, reaktywność i koordynację polityki europejskiej),
  • Mateusz Komorowski (o możliwy Polexit);
  • prof. Karol Boromeusz Janowski (o relacje Polska-USA i ich znaczenie dla polskiej polityki europejskiej i pozycji Polski w UE);
  • Wojciech Szeląg (o słabości komunikacyjne polskiej polityki europejskiej i o zbyt mały nacisk na promowanie wartości w UE);
  • prof. Sławomir Łukasiewicz (o porażce komunikacji UE );
  • Patryk Gwóźdź (o przyszłość UE i o to, jak zmieniła się polska polityka europejska w ostatnich latach, a także o antyunijne nastroje);
  • prof. Jan Barcz (o dużą rotację stanowisk w administracji zajmującej się polityką europejską, a także o ogólną kondycję tych instytucji, które są w największym stopniu zaangażowane w politykę europejską);
  • dr Jan Jakub Chromiec (o sposób badania sprawczości w polityce europejskiej);
  • Sławomir Bieńkowski (o powrót człowieka do człowieka i nieprzypadkowość przypadków).

Jednocześnie niemal każdy z uczestników dyskusji podzielił się refleksją lub refleksjami na temat polskiej polityki europejskiej w badanym okresie i od 2015 r. Większość ekspertów i naukowców wskazywała na brak strategii i wizji tej polityki, braki komunikacyjne w jej zakresie szczególnie wobec polskiego społeczeństwa, zbyt dużą rotacyjność kadr i polityków tworzących ją w największym stopniu (w tym dyplomatów), wreszcie nadmierną zależność polityki zagranicznej i polityki europejskiej Polski od polityki wewnętrznej.

Uczestnicy projektu badawczego wyjaśnili założenia metodologiczne i sposób prowadzenia badań, zgodzili się z większością uwag, dotyczących - w szczególności – kwestii komunikacyjnych i zasobów ludzkich, przyznali także, iż Polexit pojawia się jako temat dyskusji wśród osób związanych z polityką europejską RP i obiecali włączyć wiele uwag do publikacji z badań.

W ramach omówienia projektu, drugie seminarium eksperckie odbyło się 25 maja w Brukseli.