Skip to main content

Prawna ochrona zwierząt - oczekiwania a rzeczywistość


16 grudnia 2021 roku odbyła się debata online w ramach Klubu Debat o Państwie i Prawie pt. „Prawna ochrona zwierząt – oczekiwania a rzeczywistość” zorganizowana przez Międzynarodowy Instytut Społeczeństwa Obywatelskiego we współpracy z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (partner) oraz Czasopismem „Państwo i Prawo” (patron medialny).

W spotkaniu – w charakterze prelegentów – wzięli udział: lek. wet. Dorota Sumińska (publicystka, autorka książek), dr Anna Zientara (Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego), dr Paweł Średziński (dziennikarz, publicysta) oraz dr Przemysław Nawrocki (WWF Polska). Moderatorem debaty był dr Maciej Pisz (Wiceprezes MISO).

Debata została skoncentrowana na przedstawieniu zagadnień prawnej ochrony zwierząt w Polsce oraz jej efektywności. We wprowadzeniu do dyskusji dr Maciej Pisz zwrócił uwagę, że zwierzęta – jako istoty odczuwające ból i cierpienie – stanowią szczególną kategorię podlegającą ochronie prawnej, co skutkuje również dużym wyzwaniem legislacyjnym dla prawodawcy. Co więcej, moderator zwrócił uwagę, że ochrona prawna zwierząt jest zagadnieniem interdyscyplinarnym, będącym przedmiotem zainteresowania m.in. prawników, lekarzy, etyków czy socjologów. 

Podczas debaty prelegenci przedstawiali swoje spostrzeżenia na temat prawnej ochrony zwierząt, dyskutując na temat poziomu ochrony gwarantowanej przez polskie władze publiczne. Lek. wet. Dorota Sumińska podkreśliła, że zwierzęta – w świetle prawa – są rzeczami i (jako rzeczy) nie mają żadnych praw. Zauważyła ona ponadto, że nie ma możliwości stworzenia dobrej regulacji ustawowej chroniącej zwierzęta, dopóki przynajmniej część zwierząt nie otrzyma statusu podmiotów (a nie przedmiotów). Prelegentka zaznaczyła także, że obecna ustawa o ochronie zwierząt nie tylko jest niedoskonała, ale też nie jest w sposób należyty przestrzegana. 

Dr Anna Zientara stwierdziła z kolei, że od momentu uchwalenia ustawy o ochronie zwierząt (1997 r.), była ona kilkukrotnie znowelizowana, m.in. w zakresie przewidzianych przez ustawodawcę sankcji karnych za zabijanie zwierząt. Prelegentka zasugerowała także, że można w przyszłości spodziewać się podwyższania sankcji karnych za przestępstwa względem zwierząt. 

Dr Przemysław Nawrocki – jako biolog zajmujący się ochroną wód i gatunków – zauważył m.in., że człowiek (jako gatunek) jest odpowiedzialny za gwałtowne zanikanie różnorodności gatunków roślin i zwierząt i odniósł się do serii praktycznych problemów dotyczących ochrony zwierząt dzikich. Wskazał on również na ogromne wyzwanie dla prawodawcy związane z ochroną w tym zakresie. 

Dr Paweł Średziński – uzupełniając wypowiedzi prelegentów – zauważył, iż w Polsce następuje bardzo duża zmiana społeczna, dowodząca, że Polacy zaczynają zupełnie inaczej postrzegać świat zwierząt i jego prawną ochronę (zastrzegając, że postrzeganie tego zagadnienia zależy od różnych uwarunkowań, m.in. geograficznych czy w zakresie wykonywanych profesji zawodowych). Prelegent podkreślił ponadto, że kluczowe pozostaje to, w jaki sposób państwo polskie rozwiązuje systemowo problemy dotyczące ochrony prawnej zwierząt (np. w zakresie zwierząt dzikich).

Ważnym postulatem, który w trakcie debaty został sformułowany przez dr Annę Zientarę (i zaaprobowany m.in. przez lek. wet. Dorotę Sumińską) jest powołanie nowego organu władzy publicznej wyspecjalizowanego w ochronie prawnej zwierząt – swego rodzaju Rzecznika Praw Zwierząt. D. Sumińska zwróciła także uwagę na potrzebę zbudowania dialogu pomiędzy środowiskiem prawniczym a przyrodniczym (w szerokim znaczeniu, obejmującym myśliwych i hodowców) oraz nawiązania współpracy pomiędzy środowiskami dbającymi o ochronę praw zwierząt a podmiotami (w tym władzami publicznymi) odpowiedzialnymi za edukację społeczeństwa.