Skip to main content

Rządy i siła prawa: fundament Unii Europejskiej


19 marca 2019 roku w Pałacu Sobańskich w Warszawie odbyło się seminarium pt. „Rządy i siła prawa: fundament Unii Europejskiej” zorganizowane przez prof. Danutę Hübner. Partnerami wydarzenia byli: MISO, Archiwum Osiatyńskiego, OKO.press, Tygodnik Polityka oraz Liga Warszawskich Liceów.

W spotkaniu - w charakterze prelegentów - wzięli udział: dr Adam Bodnar (Rzecznik Praw Obywatelskich), dr Borys Budka (poseł, były minister sprawiedliwości), prof. Ewa Łętowska (sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku), prof. dr hab. Marcin Matczak (WPiA UW), dr Maciej Taborowski (WPiA UW).

Idea seminarium wyrosła z przekonania prof. Hübner, że potrzebujemy rzetelnej i obiektywnej debaty na temat stanu praworządności w Polsce jako elementu naszej obecności w Unii Europejskiej oraz poszerzenia spektrum zaangażowania obywatelskiego w ochronę wartości demokratycznych.

Rządy prawa, aby były efektywne - szczególnie w sytuacji zagrożenia podstawowych wartości - muszą być wzmocnione przez siłę prawa, reprezentowaną przez Trybunał Sprawiedliwości UE w Luksemburgu - stwierdziła prof. Hübner.

W trakcie dyskusji panelowej dr Adam Bodnar wskazał na niepokojący fakt, że Polska zajmuje coraz niższą pozycje w Rule of Law Index. Obecnie jest to 27. miejsce. Trzeba tę pozycję odbudować - dodał. Prof. Ewa Łętowska przestrzegała przed tym, co nazwała „szwindel etykietą”, kiedy to władza stosuje legalne wyjaśnienie, które wywołuje skutki niezgodne z intencją stanowionego prawa. Prof. Marcin Matczak zwrócił uwagę, że w Polsce istnieje walka aksjologiczna między prawem a wartościami. Gdy bronimy praworządności, nie wystarczy ochraniać wartości samej w sobie, ale pokazać jej potencjał jako narzędzia do realizacji innych wartości, jak np. tożsamość europejska. Musimy umieć wyjaśnić „do czego służy” praworządność, że nie jest to abstrakcyjne, oderwane od naszej codzienności pojęcie, ale żywotny kanał realizacji naszych innych aspiracji. Tylko tak możemy pokonać populizm - dodał prof. Matczak.

Dr Maciej Taborowski wskazał, że ochrona praworządności wg TSUE jest ściśle związana z ponadnarodowym charakterem systemu UE. Uderzenie w sądy jest uderzeniem w samo jądro systemu unijnego.

Po panelu wywiązała się ciekawa dyskusja z udziałem publiczności, w tym przedstawicieli środowiska prawniczego, organizacji społecznych i naukowców.

Profesor Hübner, podsumowując seminarium, stwierdziła, że jest to bardzo ważne, aby móc debatować w atmosferze wolności. Jest istotne dla jakości naszej sceny publicznej, aby trwała dalsza dyskusja na temat relacji między praworządnością jako wartością samą w sobie a jej obecnością w kontekście innych, pożądanych społecznie wartości, takich jak sprawiedliwość, partycypacja, inkluzywność. - Bo sprawiedliwość może być narzucana jako odgórny dyskurs, z jej szczególnym rozumieniem, często upolitycznionym. Tak jak to jest teraz. Praworządność i stosowanie prawa nie mogą być tak silnie nacechowane politycznie. Musimy dbać o wyważenie relacji pomiędzy rządami prawa a siłą prawa - o to, aby strukturalne i moralne aspekty były ze sobą w zgodzie, a nie w ciągłej konfrontacji i w stanie przeciągania liny. To są wielkie wyzwania. Zdefiniowaliśmy je. Wiemy co poprawić. Musimy jeszcze popracować nad tym jak to zrobić – zakończyła.