Skip to main content

Szkoła jutra Speakers' Corner


20 czerwca 2021 roku w ramach cyklu rozmów i felietonów pt. Speakers’ Corner zorganizowanego przez Centrum Analiz MISO rozmawialiśmy o szkole jutra.

W ramach obszaru „Szkoła jutra” wysłuchaliśmy felietonu Moniki Helak pt. Edukacja do zmiany oraz rozmowy Sławomira Broniarza i Katarzyny Hall pt. Wszyscy razem. 

Zdaniem Moniki Helak kondycja polskiej szkoły jest obecnie zła. Wynika to z tego, że jest za mało nauczycieli, za mało czasu i za mało środków. Coraz więcej uczniów wybiera szkoły prywatne. Nie da się temu zaradzić, jeśli nie zainwestujemy w nasze kadry nauczycielskie, czyli w podniesienie pensji i stworzenie lepszych warunków pracy.

Praca nauczyciela obecnie jest niezwykle trudna i stresująca, a polska szkoła staje się mocno odtwórcza. To frustruje nauczycieli, bo tak naprawdę to wiąże im ręce. Chcieliby coś ciekawego zrobić z uczniami, ale nie ma na to czasu i przestrzeni. Średnia wieku nauczycieli jest bardzo wysoka. Jeśli nie uda nam się pokazać zawodu nauczyciela jako atrakcyjnego, to nie rozwiążemy tego problemu.

Powinniśmy myśleć o szkole strategicznie. Zainwestować czas i pieniądze na lepsze warunki pracy dla nauczycieli, a co za tym idzie dla uczniów. To na pewno nam się opłaci, ale na efekty trzeba poczekać kilka lat. 

Jednym z najpoważniejszych wyzwań polskiej szkoły to problemy ze zdrowiem psychicznym uczniów. Monika Helak uważa, że trzeba zmienić warunki nauczania. Uczniowie są przygnieceni liczbą obowiązków. Problemem jest to, że szkoła jest miejscem, gdzie uczniowie mają się wykazać i osiągnąć wyniki, a nie jest miejscem swobodnego improwizowania, błądzenia, myślenia, tworzenia, nawiązywania relacji. Jeśli stworzymy szkoły, które przywracają dzieciom im dzieciństwo, dają więcej przestrzeni i swobody, to sami uczniowie będą mieli szansę poczuć się lepiej. 

Zdaniem analityczki nauka zdalna bardzo dużo nam zabrała. Narosły nierówności klasowe. Szkoła straciła kontakt z częścią uczniów. Okazało się, że szkoła pełni wiele pozaedukacyjnych funkcji, dlatego też trzeba docenić tę instytucję.

To dobry moment, żeby się zastanowić, czy chcemy, aby system edukacji został taki, jaki jest, czy należy zrewidować podstawę programową i zmienić metody nauczania. Jeśli tego nie zrobimy, to oznacza, że lekcja pandemii nas niczego nie nauczyła.

W szkole zafiksowaliśmy się na ideałach XIX-wiecznych, które skuły uczniów w ławkach, a nauczycieli do egzaminowania swoich podopiecznych i właściwie odebraliśmy uczestnikom całą ich sprawczość. 

- Szkoła ma dużo ważniejsze zadania niż jesteśmy przyzwyczajeni o niej myśleć. Najważniejsze jest to, żebyśmy otworzyli umysły i zaczęli się zastanawiać nad alternatywami, i nie polegali na wyrobionych nawykach, które w większości były złe - mówiła Monika Helak.

Zapraszamy do obejrzenia felietonu Moniki Helak pt. Edukacja do zmiany.

_ _ _ _ _

Sławomir Broniarz zauważył, że rozmawiamy o szkole w szczególnym momencie, bo propozycje, które minister edukacji przedstawia, stanowią kres autonomii szkoły samorządowej i społecznej. Po roku pandemii powinniśmy zwracać uwagę na zupełnie inne obszary.

- Mamy doświadczenia niespotykane w ostatnich latach, zarówno po stronie nauczycieli, jak i uczniów. Szczególnie dla rodziców był to niebywale ciężki czas. Półżartem mogę powiedzieć, że wielu rodziców dopiero dostrzegło fakt, że dzieci chodzą do szkoły. Pomijanie wątków tej rocznej sytuacji pandemicznej w działaniach ministerstwa źle rokuje na przyszłość - mówił Broniarz. 

W poczuciu Katarzyny Hall, aby działać w interesie ucznia i jego rozwoju, trzeba działać w oparciu o lokalne realia. Trzeba uruchomić sprawczość i mądrość nauczyciela, dyrektora szkoły, współdziałać z rodzicami i lokalnym środowiskiem. Tymczasem pomysły i projekty idą w kierunku ograniczania autonomii nauczyciela, dyrektora i samorząd - organu prowadzącego szkołę. 

- Z doświadczeń z czasu pandemii warto skorzystać. Więcej wolności szkole bardzo by pomogło. Te same rozwiązania odgórne dla szkoły małej i dużej to nie jest dobry pomysł, bo odgórnie nie da się wszystkiego przewidzieć. Trzeba zaufać, że nauczyciele i dyrektorzy znają lepiej swoje środowisko, a ich pomysły lepiej się sprawdzą w kontekście ich sytuacji - mówiła Katarzyna Hall.

Zdaniem Sławomira Broniarza ten rok pokazał, że polska szkoła ma z jednej strony tysiące dobrych nauczycieli i dyrektorów, a z drugiej strony jest bardzo zhierarchizowana i skostniała. Przeładowana podstawa programowa bardziej odpowiada na potrzeby i ambicje nauczycieli, aniżeli wynika z rzeczywistych oczekiwań wobec szkoły. Najnowsze propozycje ministra edukacji kładą kres autonomii dyrektora szkoły i wyraźnie pokazują jego niechęć do szkolnictwa niepublicznego.

Natomiast doświadczenia e-edukacji pozwalają nam optymistycznie patrzeć na możliwość wykorzystania zasobów wiedzy w internecie, ale muszą być spełnione warunki dostęp do komputera i sieci, a także chęci po stronie nauczyciela i ucznia do korzystania z tego źródła.  - Tu zmienia się rola nauczyciela. Przestaje być jedynym przekaźnikiem wiedzy, a powinien stać się osobą, która pozwoli oddzielić ziarno od plew, prawdę od nieprawdy oraz nauczyć podopiecznego sprawnego poruszania się w internecie - mówił prezes ZNP.

- Na edukację należy patrzeć w dłuższej perspektywie niż kadencja jednego ministra. Dziecko w systemie oświaty jest około 20 lat. Świat się ciągle zmienia. My przygotowujemy uczniów do rzeczywistości, której jeszcze nie znamy. Uczniowie będą szukać pracy po skończeniu szkoły, ale też 30 lat później. Umiejętności, które nabywają w szkole muszą to uwzględniać. Co jakiś czas powinniśmy się zastanawiać, co jest ważne i jak dostosować sposób naszej pracy do potrzeb uczniów- mówiła Katarzyna Hall. 

Współpraca nauczycieli i rodziców, skupiona na potrzebach uczniów, spersonalizowane dostosowane wymagań do ucznia, to dobre, przyszłościowe rozwiązania. To szkoła jutra.

Zapraszamy do obejrzenia rozmowy Sławomira Broniarza i Katarzyny Hall pt. Wszyscy razem.

_ _ _ _ _

Monika Helak - badaczka, publicystka. Pracuje w Polityce Insight. Na Wydziale Socjologii UW pisze doktorat o doświadczeniu samotnego macierzyństwa. Aktywistka Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej i Uniwersytetu Zaangażowanego.

Sławomir Broniarz - prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego. Zaangażowany w liczne działania na rzecz poprawy sytuacji pracowników oświaty, zwiększenia nakładów na edukację oraz podnoszenia jakości kształcenia. Członek Europejskiego Komitetu Ekonomiczno – Społecznego (EKES).

Katarzyna Hall - prezeska Stowarzyszenia Dobra Edukacja. Nauczycielka, działaczka oświatowa i społeczna. Była minister edukacji narodowej.

 

W ramach pięciodniowego cyklu Speakers’ Corner zaprezentowano każdorazowo rozmowę i felieton w tematyce danego obszaru: Dobry klimat (18.06), Nowe umowy społeczne (19.06), Szkoła jutra (20.06), Powrót do zdrowia (21.06), Jutro demokracji (22.06).