Zjawisko dezinformacji (w tym powszechność fake newsów) jest jednym z największych problemów XXI wieku. Szerzenie się dezinformacji jest związane m.in. z rozwojem technik komunikowania społecznego, a co za tym idzie, powszechnym dostępem do informacji. W związku z tym, że dezinformuje się zazwyczaj całe populacje, a nie pojedyncze osoby, liczne mylące narracje, oparte na fake newsach, towarzyszą ogólnoświatowym kryzysom, takim jak np. pandemia COVID-19 czy wojna w Ukrainie.

Spotkanie rozpoczęło się od wystąpienia Christopher’a Giles’a, który scharakteryzował zjawisko tzw. przeciążenia informacyjnego oraz przedstawił wybrane narracje wprowadzające w błąd i omówił je na konkretnych przykładach z pandemii koronawirusa i wojny w Ukrainie. „W ciągu ostatnich kilku lat zauważyliśmy znaczący wzrost społeczności, które rozpowszechniają – w UE i na świecie – wprowadzające w błąd narracje dotyczące szczepionek i teorii spiskowych” – podkreślił prelegent. Powielanie błędnych/fałszywych informacji z niesprawdzonych źródeł stało się szczególnie często spotykanym zjawiskiem podczas pandemii koronawirusa, ponieważ walczono wówczas z ogólnoświatowym kryzysem, dotykającym już nie tylko wybrane społeczności czy kraje, ale cały świat.

W dobie Internetu, z niezwykłą łatwością można zbudować narrację, która przy przemyślanej konstrukcji i odpowiednim nastawieniu emocjonalnym jest się w stanie bardzo szybko rozprzestrzenić. W swoim przemówieniu Giles podzielił się także wnioskami, mówiącymi o szerzeniu się dezinformacji wśród społeczności: „Informacja może mieć swój początek np. w aplikacji Telegram, a następnie rozprzestrzeniać się na platformie Twitter lub Facebook. To już nie tylko autorzy tych wiadomości kreują tę narrację, ale całe społeczności, które dynamicznie przekazują dalej fake newsy, nie zastanawiając się w ogóle nad treścią przekazywanego komunikatu oraz konsekwencjami takiego działania”.

Christopher Giles podkreślił, że skala dezinformacji dotyczącą szczepionek na COVID-19 była zatrważająca. Społeczności antyszczepionkowe, bazując m.in. na wszechobecnym przebodźcowaniu połączonym ze strachem przed epidemią, były w stanie z łatwością zbudować historię wokół błędnie interpretowanych wydarzeń tak, aby na tej podstawie utworzyć fake newsa, który zostanie zauważony w Internecie. Giles opowiadał także o narzędziu, które zostało opracowane przez naukowców ze Stanford Internet Observatory, pozwalającym na rejestrowanie mylących treści. Narzędzie to zostało stworzone w odpowiedzi na ogromną skalę dezinfomacji dotyczącą COVID-19.

W dalszej części wydarzenia swoje wystąpienie wygłosiła dr Shelby Grossman. Przedstawiła i omówiła ona wyniki badań, które prowadziła wraz ze swoim zespołem naukowców, dotyczące rozpowszechniania fake newsów podczas kampanii prezydenckiej w USA w 2020 roku. „Rząd federalny nie był przygotowany do wyszukiwania i badania na taką skalę krajowej i zagranicznej dezinformacji i fake newsów” – podkreśliła prelegentka. Podczas prowadzonych badań zespół dr Grossman uznał, że należy utworzyć organ pośredniczący, który pomoże w rozwiązaniu tej kwestii – utworzono inicjatywę pt. „Partnerstwo na rzecz Uczciwości Wyborów”, w skład której weszły dwie grupy społeczeństwa obywatelskiego i jedna grupa akademicka. „Zdecydowaliśmy, że skupimy się na próbach uniemożliwienia lub zniechęcenia ludzi do głosowania, a także na próbach kreowania informacji, które delegitymizują wyniki wyborów” – dodała speakerka. Dr Grossman zaprezentowała także platformę, opracowaną przez jej zespół badawczy (w tym studentów Stanford University), która m.in. dzięki funkcji oznaczania pozwala wyeksponować mylące narracje dotyczące wyborów, pojawiające się w serwisach społecznościowych. Odnotowując ewolucję tej platformy w czasie i jej wkład w bardziej transparentne wybory, Grossman podkreśliła, że dezinformacja ma ogromny wpływ na obecne wydarzenia na świecie.

Po zakończeniu prezentacji dr Shelby Grossman i Christopher Giles rozpoczęli dyskusję z uczestnikami spotkania. Rozmowa dotyczyła przede wszystkim szerzącej się aktualnie dezinformacji skoncentrowanej na wojnie w Ukrainie. Prelegenci proponowali rozwiązania, które sprawdziły się w USA i mogą być pomocne w zwalczaniu fake newsów w Europie. Speakerzy udostępnili także uczestnikom wydarzenia narzędzia, których używają w Stanford Internet Observatory do analizowania i badania dezinformacji i fake newsów.

„Polish-U.S. Civil Society Roundtables” to projekt realizowany przez Międzynarodowy Instytut Społeczeństwa Obywatelskiego oraz Ambasadę USA w Polsce. Są to cykliczne spotkania z udziałem amerykańskich ekspertów, w formule okrągłego stołu, na temat rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w wybranych obszarach tematycznych. Celem projektu jest wymiana polskich i amerykańskich doświadczeń w zakresie podnoszenia kompetencji obywatelskich oraz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki praw człowieka, dezinformacji, wolności mediów, fundraising'u oraz różnorodności i tolerancji - w zależności od tematu danego spotkania. Format każdego spotkania obejmuje wystąpienie online amerykańskiego eksperta, który przedstawia amerykańską perspektywę polskiej publiczności zgromadzonej w siedzibie MISO. Po jego wystąpieniu moderator otwiera dyskusję skoncentrowaną na wymianie doświadczeń i najlepszych praktyk (z udziałem eksperta z USA). Projekt skierowany jest do liderów organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego, prawników, przedstawicieli administracji publicznej, biznesu i nauki.