Skip to main content Skip to page footer

Polish - U.S. Civil Society Roundtables - „Reacting to Fake News - Individual and Institutional Responsibility For Countering and Combating Disinformation"

7 kwietnia 2022 roku w Międzynarodowym Instytucie Społeczeństwa Obywatelskiego odbyło się drugie spotkanie, w ramach projektu „Polish-U.S. Civil Society Roundtables”, pt. „Reacting to Fake News – Individual and Institutional Responsibility For Countering and Combating Disinformation”, którego keynote speaker'ami (online) byli dr Shelby Grossman oraz Christopher Giles ze Stanford Internet Observatory. Wydarzenie zostało zorganizowane przez MISO oraz Ambasadę USA w Polsce, a moderowała je prof. Renata Mieńkowska-Norkiene (przewodnicząca Rady Programowej MISO).

Zjawisko dezinformacji (w tym powszechność fake newsów) jest jednym z największych problemów XXI wieku. Szerzenie się dezinformacji jest związane m.in. z rozwojem technik komunikowania społecznego, a co za tym idzie, powszechnym dostępem do informacji. W związku z tym, że dezinformuje się zazwyczaj całe populacje, a nie pojedyncze osoby, liczne mylące narracje, oparte na fake newsach, towarzyszą ogólnoświatowym kryzysom, takim jak np. pandemia COVID-19 czy wojna w Ukrainie.

Spotkanie rozpoczęło się od wystąpienia Christopher’a Giles’a, który scharakteryzował zjawisko tzw. przeciążenia informacyjnego oraz przedstawił wybrane narracje wprowadzające w błąd i omówił je na konkretnych przykładach z pandemii koronawirusa i wojny w Ukrainie. „W ciągu ostatnich kilku lat zauważyliśmy znaczący wzrost społeczności, które rozpowszechniają – w UE i na świecie – wprowadzające w błąd narracje dotyczące szczepionek i teorii spiskowych” – podkreślił prelegent. Powielanie błędnych/fałszywych informacji z niesprawdzonych źródeł stało się szczególnie często spotykanym zjawiskiem podczas pandemii koronawirusa, ponieważ walczono wówczas z ogólnoświatowym kryzysem, dotykającym już nie tylko wybrane społeczności czy kraje, ale cały świat.

W dobie Internetu, z niezwykłą łatwością można zbudować narrację, która przy przemyślanej konstrukcji i odpowiednim nastawieniu emocjonalnym jest się w stanie bardzo szybko rozprzestrzenić. W swoim przemówieniu Giles podzielił się także wnioskami, mówiącymi o szerzeniu się dezinformacji wśród społeczności: „Informacja może mieć swój początek np. w aplikacji Telegram, a następnie rozprzestrzeniać się na platformie Twitter lub Facebook. To już nie tylko autorzy tych wiadomości kreują tę narrację, ale całe społeczności, które dynamicznie przekazują dalej fake newsy, nie zastanawiając się w ogóle nad treścią przekazywanego komunikatu oraz konsekwencjami takiego działania”.

Christopher Giles podkreślił, że skala dezinformacji dotyczącą szczepionek na COVID-19 była zatrważająca. Społeczności antyszczepionkowe, bazując m.in. na wszechobecnym przebodźcowaniu połączonym ze strachem przed epidemią, były w stanie z łatwością zbudować historię wokół błędnie interpretowanych wydarzeń tak, aby na tej podstawie utworzyć fake newsa, który zostanie zauważony w Internecie. Giles opowiadał także o narzędziu, które zostało opracowane przez naukowców ze Stanford Internet Observatory, pozwalającym na rejestrowanie mylących treści. Narzędzie to zostało stworzone w odpowiedzi na ogromną skalę dezinfomacji dotyczącą COVID-19.

W dalszej części wydarzenia swoje wystąpienie wygłosiła dr Shelby Grossman. Przedstawiła i omówiła ona wyniki badań, które prowadziła wraz ze swoim zespołem naukowców, dotyczące rozpowszechniania fake newsów podczas kampanii prezydenckiej w USA w 2020 roku. „Rząd federalny nie był przygotowany do wyszukiwania i badania na taką skalę krajowej i zagranicznej dezinformacji i fake newsów” – podkreśliła prelegentka. Podczas prowadzonych badań zespół dr Grossman uznał, że należy utworzyć organ pośredniczący, który pomoże w rozwiązaniu tej kwestii – utworzono inicjatywę pt. „Partnerstwo na rzecz Uczciwości Wyborów”, w skład której weszły dwie grupy społeczeństwa obywatelskiego i jedna grupa akademicka. „Zdecydowaliśmy, że skupimy się na próbach uniemożliwienia lub zniechęcenia ludzi do głosowania, a także na próbach kreowania informacji, które delegitymizują wyniki wyborów” – dodała speakerka. Dr Grossman zaprezentowała także platformę, opracowaną przez jej zespół badawczy (w tym studentów Stanford University), która m.in. dzięki funkcji oznaczania pozwala wyeksponować mylące narracje dotyczące wyborów, pojawiające się w serwisach społecznościowych. Odnotowując ewolucję tej platformy w czasie i jej wkład w bardziej transparentne wybory, Grossman podkreśliła, że dezinformacja ma ogromny wpływ na obecne wydarzenia na świecie.

Po zakończeniu prezentacji dr Shelby Grossman i Christopher Giles rozpoczęli dyskusję z uczestnikami spotkania. Rozmowa dotyczyła przede wszystkim szerzącej się aktualnie dezinformacji skoncentrowanej na wojnie w Ukrainie. Prelegenci proponowali rozwiązania, które sprawdziły się w USA i mogą być pomocne w zwalczaniu fake newsów w Europie. Speakerzy udostępnili także uczestnikom wydarzenia narzędzia, których używają w Stanford Internet Observatory do analizowania i badania dezinformacji i fake newsów.

„Polish-U.S. Civil Society Roundtables” to projekt realizowany przez Międzynarodowy Instytut Społeczeństwa Obywatelskiego oraz Ambasadę USA w Polsce. Są to cykliczne spotkania z udziałem amerykańskich ekspertów, w formule okrągłego stołu, na temat rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w wybranych obszarach tematycznych. Celem projektu jest wymiana polskich i amerykańskich doświadczeń w zakresie podnoszenia kompetencji obywatelskich oraz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki praw człowieka, dezinformacji, wolności mediów, fundraising'u oraz różnorodności i tolerancji - w zależności od tematu danego spotkania. Format każdego spotkania obejmuje wystąpienie online amerykańskiego eksperta, który przedstawia amerykańską perspektywę polskiej publiczności zgromadzonej w siedzibie MISO. Po jego wystąpieniu moderator otwiera dyskusję skoncentrowaną na wymianie doświadczeń i najlepszych praktyk (z udziałem eksperta z USA). Projekt skierowany jest do liderów organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego, prawników, przedstawicieli administracji publicznej, biznesu i nauki.