Każdy człowiek powinien czuć się bezpieczny i żyć wolny od strachu. Jednak w dzisiejszym świecie rośnie poczucie niepewności i zagrożenia. Często prowadzi ono do polaryzacji opinii i uruchamia niebezpieczny proces radykalizacji zachowań. Potrzeba strategicznych działań prewencyjnych, opartych na eksperckiej wiedzy i doświadczeniu, by zwiększyć poziom naszego codziennego bezpieczeństwa. W ramach takich zabiegów, zorganizowaliśmy we współpracy z Instytutem Bezpieczeństwa Społecznego już drugie szkolenie w tym roku, zapraszając do udziału w nim osoby, które z uwagi na swoją pracę mają szansę na wczesną identyfikację zagrożonych radykalizacją.

W charakterze ekspertów prowadzących szkolenie wystąpili: Stanisław Czerczak (członek RAN „EXIT” working group), Jacek Mazurczak (współpracownik Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie), Jacek Purski (Instytut Bezpieczeństwa Społecznego), dr Przemysław Witkowski (dziennikarz i publicysta).

Celami, które realizowano podczas szkolenia były:

• Uwrażliwienie uczestników na problem radykalizacji i przestępstw motywowanych nienawiścią;
• Wskazanie jak powszechne są te zjawiska w społeczeństwie i jak ogromny wpływ mają na nasze bezpieczeństwo;
• Wyjaśnienie jaka jest specyfika poszczególnych nurtów ekstremistycznych działających w Polsce;
• Pokazanie jak zawczasu identyfikować ich członków - jaką posługują się symboliką, kodami, modą itp.;
• Przedstawienie aspektów prawnych przestępstw motywowanych nienawiścią i metody reagowania na tego typu incydenty;
• Wskazanie, gdzie szukać wsparcia w przeciwdziałaniu, m.in. współpracując z policją, psychologami i podmiotami lokalnymi;
• Pokazanie na czym polega systemowe podejście do prewencji i przeciwdziałania radykalizacji, obejmujące m.in. grupę ekspercką ds. prewencji i przeciwdziałania radykalizacji.

Spotkanie rozpoczęło się od wprowadzenia do tematu całego szkolenia. Wygłosił je Jacek Purski - dziennikarz, politolog, ekspert ds. przeciwdziałania radykalizacji, członek RAN „Expert Pool”, członek ASHOKA - Międzynarodowej Organizacji Innowatorów Społecznych, a także prezes Instytutu Bezpieczeństwa Społecznego. Omówił on kwestię radykalizacji w Polsce i pokazał wielowymiarowość tego zjawiska.

Radykalizacja polega na negowaniu podstawowych wartości demokratycznych (m.in. równości i różnorodności) oraz rosnącej skłonności do używania przemocy dla osiągnięcia celów ideologicznych. Tragicznym zwieńczeniem procesu radykalizacji mogą być przestępstwa motywowane nienawiścią i akty terroru. Osią procesu radykalizacji są różne ideologie, np. ekstremizm skrajnie prawicowy w naszej części Europy, czy ekstremizm islamski w Europie Zachodniej. 

Następnie Jacek Mazurczak poprowadził panel na temat aspektów prawnych mowy i przestępstw motywowanych nienawiścią. Mazurczak to były główny specjalista MSWiA ds. monitorowania przestępstw z nienawiści, a także aktualnie współpracownik Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie oraz autor szkoleń z zakresu zwalczania przestępstw ochrony praw człowieka.

Dr Przemysław Witkowski pokazał jak w praktyce dokonywać researchu, badania i analizy środowisk radykalnych. Witkowski jest dziennikarzem, publicysta i wykładowcą uniwersyteckim specjalizującym się w grupach zradykalizowanych. Publikował w gazetach takich jak: „Krytyka Polityczna”, „Przegląd”, „Gazeta Wyborcza”, „Przekrój”, „Odra”, „Vice” oraz w „Le Monde diplomatique” i portalu OKO.press - przede wszystkim teksty o skrajnej prawicy i skrajnej lewicy. Na szkoleniu zaprezentował środowisko nacjonalistycznych pogan i drogę jaką przechodzi dziennikarz od newsa o jednorazowym wydarzeniu do pełnego zasobu informacji o danym środowisku.

Perspektywę zradykalizowanej młodzieży przedstawił w swoim wykładzie „Nienawidziłem wszystkich” Stanisław Czerczak - w latach 90-tych związany z ruchem neofaszystowskim, dziś członek RAN „EXIT” working group, szkolący Policję, Służbę Więzienną i Straż Graniczną, a także edukujący młodzież, działając przeciw dyskryminacji, nietolerancji i nienawiści.

Problem radykalizacji wciąż nie jest dostatecznie rozpoznany w Polsce. Brakuje wiedzy o samym zjawisku radykalizacji oraz jej następstwach. Co za tym idzie, brakuje również spójnych, kompleksowych systemów prewencji i przeciwdziałania radykalizacji, zarówno na szczeblu lokalnym jak i centralnym.

Konsekwentne przeciwdziałanie, edukacja i komunikacja może stanowić antidotum na radykalizację, nienawiść i przemoc. Poprzez szybkie, wielowymiarowe reagowanie, połączone z ogólnopolskimi programami badawczo-edukacyjnymi można szukać rozwiązań dla tego problemu. Aby skutecznie powstrzymywać zagrożenie radykalizacją trzeba poznać i zrozumieć to zjawisko. Koniecznym jest stworzenie sieci ekspertów i systemu bezpośredniego reagowania na sytuacje kryzysowe, a także wypracowywanie i wdrażanie dobrych praktyk i wzmocnienie państwa prawa.