Skip to main content

Własność w ujęciu publicznoprawnym


10 października 2016 roku w siedzibie Trybunału Konstytucyjnego w Warszawie, odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa pt. „Własność w ujęciu publicznoprawnym”, zorganizowana w ramach obchodów 70-lecia „Państwa i Prawa” przez Międzynarodowy Instytut Społeczeństwa Obywatelskiego, Wydawnictwo Wolters Kluwer S.A. oraz czasopismo „Państwo i Prawo”.

W Konferencji wzięło udział wielu znakomitych gości, w tym m.in. prof. Andrzej Rzepliński – Prezes Trybunału Konstytucyjnego, dr Bohdan Zdziennicki – sędzia TK w stanie spoczynku, były Prezes TK, prof. Andrzej Wróbel – sędzia TK, Redaktor Naczelny „Państwa i Prawa” oraz sędzia Waldemar Żurek – Rzecznik Prasowy Krajowej Rady Sądownictwa. Jednocześnie w Konferencji uczestniczyli pracownicy naukowi zajmujący się publicznoprawnymi aspektami instytucji własności oraz liczni reprezentanci sądów powszechnych i sądów administracyjnych, którzy w codziennej praktyce orzeczniczej zmagają się z wieloma praktycznymi problemami wynikłymi w polskim porządku prawnym na tle stosunków własnościowych.

Konferencję otworzył Prezes TK, prof. Andrzej Rzepliński, przywołując w swoim wystąpieniu temat pryncypialnego znaczenia własności w porządku konstytucyjnym państwa. Prezes TK odwołał się także do koncepcji „własności świętej i nienaruszalnej” wywodzonej z ideałów Rewolucji Francuskiej.

Następnie głos zabrał sędzia TK w stanie spoczynku, były Prezes TK, dr Bohdan Zdziennicki, wygłaszając wykład wprowadzający na temat przemian własności w okresach transformacji ustrojowych. Sędzia Zdziennicki przedstawił historyczny rys najszerszego prawa rzeczowego, począwszy od własności feudalnej przez przemiany rewolucyjne, aż po proces uspołeczniania własności w czasach socjalistycznych i transformacje społeczno-gospodarcze z przełomu lat 80. i 90. W swojej wypowiedzi odwoływał się do różnych modelów własności – w tym m.in. własności rolniczej – i wskazał na wiele praktycznych problemów związanych z funkcjonowaniem poszczególnych modeli własności w praktyce ustrojowej. Nie zabrakło również analizy współczesnych przemian w podejściu do własności, z uwzględnieniem własności kapitału akcyjnego oraz odniesień do aktualnych problemów dotykających sfery prawnorzeczowej, w tym roszczeń reprywatyzacyjnych.

Po wykładzie wprowadzającym wywiązała się dyskusja, w której wzięli udział zgromadzeni w sali głównej TK uczestnicy konferencji. Publiczność aktywnie włączyła się w dyskusję i zadawała pytania dotyczące różnych kwestii odnoszących się do prawnej instytucji własności. Rozmawiano między innymi o przyczynach braku kompleksowej regulacji reprywatyzacji w prawie polskim oraz o potrzebie i kierunku ewentualnych zmian legislacyjnych w zakresie reprywatyzacji.

Drugą część konferencji otworzył panel studencko-doktorancki moderowany przez dra hab. Ryszarda Piotrowskiego z Katedry Prawa Konstytucyjnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Panel ten stworzył płaszczyznę do dyskusji na temat publicznoprawnych aspektów prawnej instytucji własności wśród osób znajdujących się u progu kariery akademickiej. W panelu aktywny udział wziął zarząd Międzynarodowy Instytut Społeczeństwa Obywatelskiego. Maciej Pisz – Wiceprezes MISO i doktorant w Katedrze Prawa Konstytucyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego – wygłosił referat na temat form własności na gruncie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Sekretarz MISO, Maciej Gorgol, poświęcił z kolei swoją wypowiedź tematowi ochrony przed wywłaszczeniem w bilateralnych umowach o wzajemnej ochronie inwestycji w świetle wypowiedzi trybunałów arbitrażowych. Pozostałe wystąpienia panelistów dotyczyły: służebności przesyłu jako ograniczenia własności dokonywanego na cel publiczny (Remigiusz Chęciński – doktorant w Katedrze Prawa Konstytucyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza), publicznoprawnej ochrony własności i innych praw majątkowych na ziemiach polskich w XIX wieku (Krzysztof Chmielewski – doktorant w Katedrze Historii Ustroju Państwa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza), regulacji kodeksu spółek handlowych w świetle konstytucyjnego modelu ochrony własności (Paweł Ochmann – student na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego) oraz konstytucyjnych przesłanek dopuszczalności wywłaszczenia rozpatrywanych w kontekście wniosków de lege lata i de lege ferenda (Mateusz Radajewski – doktorant w  Katedrze Prawa Konstytucyjnego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego).

Spotkanie zakończyło podsumowanie konferencji przez sędziego TK i Redaktora Naczelnego „Państwa i Prawa”, prof. Andrzeja Wróbla, który zwrócił uwagę m.in. na to, że poruszone w poszczególnych wystąpieniach zagadnienia – odnoszące się do szeroko rozumianej własności – znajdują swoje odzwierciedlenie w codziennej praktyce orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego, względnie stanowią przedmiot zainteresowania nauki prawa z uwagi na ich aktualność i doniosłość w obliczu dynamiki rozwoju systemu gospodarczego.